Uitzending Dr. Pdt. Verry Patty – 3. Lessen in het teken van de vrijheid

Lessen in het teken van de vrijheid

1. Pastoraat als bevrijding

De impressies van de eerste week op de campus zijn meer dan verrassend. In de ontmoeting met sommige studenten merk je dat ze meer willen dan alleen maar predikant worden. Iedereen is ervan bewust, dat je toch wat in je mars moet hebben om predikant te worden. Het is letterlijk en figuurlijk een roeping. Na de bachelors (S1) heb je de graad van sarjana teologi, maar dan volgt een tijd van ongeveer 2 jaar wachten, voordat je tot vicaris kan worden benoemd. Maar voor deze stage in de kerkelijke gemeente zijn er altijd meer kandidaten dan plaatsen. Voor dit jaar hebben zich 260 bachelors aangemeld voor de 120 beschikbare stageplaatsen… De tijd die je als vicaris krijgt is om onder de begeleiding van een senior predikant en in samenwerking met de kerkenraad 2 jaar in een gemeente je in te oefenen op het werk van de gemeentepredikant. Daarna kan de synode van de GPM besluiten om je tot predikant te benoemen. Wie uitgeloot wordt moet weer wachten op de volgende ronde… Studenten, die geselecteerd worden voor een docentschap aan de STT krijgen soms dispensatie. Bij elke gelegenheid zijn er voor hen plekken gereserveerd.

Het is ook in dit kader, dat de studenten de docenten voorzichtig benaderen als ze een vraag willen stellen. Alles wordt met gepaste afstand uitgevoerd met de bijpassende knikkende hoofden. Ik constateerde snel, dat de standenmaatschappij op de universiteit nog lang niet uit beeld is verdwenen. Het lijkt net alsof de studenten op een slaafse en kritiekloze wijze alles doen wat een docent van hen verlangt op het gebied van de cognitieve kennis. Het blijft een uitdaging om als docent midden onder de studenten les te geven. Ontleen je je gezag aan het docentschap of aan de wijze hoe je als authentiek persoon de leerstof kan delen? Ik zag verschillende varianten voorbijkomen en was blij verrast door de wijze, waarop de persoonlijke benadering meer en meer terrein aan het winnen is. De rol van de docent blijft betekenisvol voor de manier, waarop de studenten zich verder ontwikkelen. Met een respectvol ‘pak’ met een buiging en dito glimlach groeten ze je overal waar ze je tegenkomen.

De colleges, die ik volgde/gaf waren voor de studenten vanaf het tweede semester rondom pastorale theologie, daarnaast pastorale counseling en transcultureel pastoraat voor het 4e en 6e semester. De colleges begonnen al in februari en duidelijk was, dat de studenten de basiselementen zich al eigen hadden gemaakt. De colleges bestonden vooral uit werkcolleges, waarbij de studenten in verschillende groepen allerlei thema’s presenteerden. Sommigen gebruikten PowerPoint, Anderen beperkten zich tot een mondelinge presentation. Bij de ouderejaars studenten zag je al de progressive, aangezien zij op individuele basis een thema inbrachten. Bij de jongere jaars werd het als groep gedaan, waarbij de coordinate long bij degenerate, die als woordvoerder toelichtte, wat de presentatie behelsde en daarna de taken verdeelde bij de presentatie. De woordvoerder stond achter een lessenaar en de andere groepsleden zaten voorin. Inhoudelijk waren de presentaties Goode voorbereidingen, maar soms kostte het mij moeite om de studenten te volgen, aangezien ze soms te snel of te monotoon of te zacht spraken. Na de presentatie begon het feest en werd iedereen de gelegenheid gegeven om vragen te stellen. De vragen ter verheldering werden de brug naar de verdieping. De vakgroep pastoraat heeft in mijn ogen de juiste snaar geraakt om de studenten inzicht te geven wat de rol van de predikant kan zijn in het kerkenwerk. Actuele onderwerpen in de Ambonse/Indonesische wereld worden daarbij niet geschuwd. Ze worden behandeld met als uitgangspunt wat theologisch gezien de rol van de predikant/pastor/geestelijk verzorger is in deze kwesties:

1. Kekerasan dalam nikah/Geweld in het huwelijk

Hoe kun je als kerkelijke gemeente hier goed op reagereren? Kies je partij voor het slachtoffer of voor een holistische benadering, waarbij ook de dader in beeld komt? Hoe laat je daarbij verzoening/vergeving een rol inspelen? Hoeveel tijd trek je uit voor een pastoraal plan?

2. Hamil tanpa nikah/zwangerschap buiten het huwelijk

De vragen, die wij in Nederland als Molukse kerk om de oren kregen kwamen hier ook aan de orde. Is seks buiten het huwelijk geoorloofd? Hoe ga je dan om met de OUDERS en hun schaamte(malu)? En hoe ga je in op het schuldgevoel van de twee jongeren. En wat als het twee sela’s betreft? Het is bevrijdend om te zien hoe er in het onderwijs gewezen wordt op de persoonlijke begeleiding van de mensen. Je merkt, dat zowel de studenten als docenten nog gevangen zitten in allerlei kerkelijke leerstellingen, die juist in de pastorale begeleiding  doorbroken moeten worden. Inzet blijft dat je als mens altijd een tweede kans krijgt om voor het goede te kiezen. Liefde is sterker dan de zonde. De bijbel staat vol van verhalen van ‘gevallen mensen’ die toch door de Heer zijn gebruikt…

Ik heb hier o.a. gewezen op de andere context van het westen, waar sex buiten het huwelijk geen issue is. De meeste relaties vinden plaats buiten het huwelijk. Zelfs binnen de Molukse samenleving neemt dit toe. Er is wel een ander knelpunt: Wat moet de Molukse kerk in Nederland nu met al die tienermoeders, die als maar toenemen? Wat kan de kerk doen om die alleenstaande moeders op te vangen als ze niet meer kunnen terugvallen op grootouders en familie?

3. LGBT

Het gegeven, dat er in de pastorale onderwijs de studenten hiermee in aanraking worden gebracht is van emancipatorische betekenis. Zowel in Nederland als op de Molukken merk je dat alles draait om de christelijke moraal. Alleen is deze nog afkomstig uit de koloniale tijd… De taboes die er zijn als het gaat om de behandeling van Lesbian Gay Bisexual Transgender houden iedereen in de wurggreep. Uitgangspunt van de colleges is om als predikant de nodige afstand te betrachten, zodat je ook zicht kan krijgen op wat er zich nu afspeelt met degene, die ervoor kiest om ‘anders’ door het leven te gaan en mensen aan te moedigen uit de kast te komen. Ook deze personen hebben recht op de liefde van God. Ook zij zijn kostbaar in de ogen van God. Daarnaast is de uitdaging voor de pastor/geestelijk verzorger om de familieleden nabij te staan. Wat moeten zij met deze situatie van verlegenheid (malu)? In hoeverre kunnen zij voluit deelnemen aan het kerkenwerk om hun geliefden weer als familie en kerk op te kunnen vangen. Ik hoop van harte, dat de GIM en de Molukse kerken in Nederland het aandurven om eveneens te kiezen voor de bevrijdende impact van het Evangelie.

4. Pastoraat Pascal pemekaran

De kerksplitsing in Passo wordt inzet van de eindscriptie, die de studenten van het zesde semester mogen maken. Een gedeelte van de GPM gemeente heeft zich afgesplitst en zich aangesloten bij een kerk, die niet is aangesloten bij PGI. Ze verzetten zich tegen het voornemen van de BPH Synode (het moderamen) om als gemeente opgesplitst te worden. Vanuit de kerk wordt dit gezien als een kans om de kwaliteit van de bediening te garanderen, terwijl de afgesplitste tak dit ziet als een afkalving van de ‘negri adat’ Passo. Deze afsplitsing heeft enorme gevolgen; alleen GPM leden mogen nog gebruik maken van de (kerk)gebouwen. Niet-leden worden ook officieel uitgesloten van de kerkelijke dienstverlening. Families zijn de dupe geworden van deze ‘pemekaran’ en hebben alle banden doorgesneden. Het zwart-wit denken, wat we in Nederland hebben meegemaakt met de vele (interne) kerkafsplitsingen manifesteert zich ook hier. Tijdens de colleges worden de studenten voorbereid op het maken van hun scriptie. Elke student krijgt de opdracht om een bepaalde pastorale benadering in beeld te brengen op basis van de literatuur die hen is gegeven. Dit wordt tijdens de colleges verder besproken en later uitgewerkt. Wat ik merkte was dat kerksplitsingen van alle tijden is en dat er een ommekeer nodig is, voordat er sprake kan zijn van reconciliatie oftewel verzoening.

2. Ambon en Rumahkay

In de afgelopen weken hebben wij op twee plekken een kerkdienst bijgewoond. Op de eerste zondag gingen we mee met pdt Batlajery naar Hutumury. In het kerkgebouw van Baitlehaim woonden we een dienst, waarbij ds Batlajery aantoonde als predikant over de vaardigheden van een cabaretier te beschikken. Op de juiste momenten doorbrak hij de spanning door de gemeente mee te laten lachen over de levenswijsheid van elke dag. De tweede dienst was een bijzondere. Het betrof de opening van het kerkgebouw ‘Luma Keleye’ in Rumahkay. We waren meegevraagd door pdt Chris Tamaela, die samen met pdt Eji Pattinama, de sacrale dansen als de liederen hadden voorbereid. Zij hadden in de afgelopen weken een toelichting gegeven over de verkozen naam vanuit de bahasa Tanah: Luma Keleye – ofwel het huis vol van heiligheid. De pelantikan/ingebruikname van het kerkgebouw verliep wonderbaarlijk. De dienst begon om 08.00 uur in het oude kerkgebouw Sion en eindigde met een receptie voor de genodigden rondom 13.00 u. Heel het dorp liep mee in de processie aangevuld met alle mensen met een Rumahkay achtergrond of orang Ruton en predikanten en kerkbestuurders van Ceram-barat. De dienst duurde oneindig lang en werd opgevrolijkt door de bijdragen van de kinderen, die in één dag alles zich eigen hadden gemaakt. Zo ook met het jeugdkoor, wat in staat was het door pdt Tamaela gecomponeerde lied ‘Luma keleye’  ten gehore bracht. Toen alle ceremonieën voorbij waren ging het regenen. Alle zegen komt van boven…

De Afgelopen week stond ook in het teken van de RMS. Zo nu en dan zag je dat aan het avond gebeuren. Plotseling verscheen er een imposante groep motorrijders langsrijden gevolgd door 2 jeeps vol met zwaarbewapende politieagenten. Omstanders vertelden, dat het een speciale motorclub betrof de MPC – de Motor Polisi Club. De waarschuwende boodschap was duidelijk. Of niet? Want na de jeeps zag je vele jeugdige Molukse op hun scooters en motoren de ‘ride out’ compleet maken. Begeleid door het commentaar van de mensen op straat : ‘ Ini anak2 Ambon punya baterek!’ De hele week hebben wij ‘s avonds dit schouwspel morgen aanschouwen. Maar de mensen voorspelden, dat het rijden van het convooi van de MPC naar en door Kuda Mati mensen niet zal weerhouden om de vierkleur ten top te hijsen.

Ambon, 30 april ‘18

Verry Patty