Door: Verry Patty

Tanah goyang besar – een grote aardschok

1. In de ban van de angst

Ik was bezig me voor te bereiden op het college in mijn kamer op de eerste verdieping. Ik was net van koffie voorzien, toen het gebouw bevangen werd door een lange schok. Ik wist niet precies wat voor een geluid er los kwam. Ik hoorde wel vanuit de collegezalen een geschreeuw van studenten, die daarna naar de trap renden om de etages te verlaten. Terwijl ik nog bezig was met de vraag of het nu een aardbeving was, stond ik gevoelsmatig op en liep met mijn telefoon en laptop richting de trap. Daar zag ik hoe een docent de studenten tot rust maande en hen aanwijzingen gaf om de begane grond veilig te bereiken. Ik moest op mijn beurt wachten en zag van boven, hoe op de campus angst en paniek elkaar versterkten. Onafgebroken hoorde je de studenten en de medewerkers van alles schreeuwen. Er was niemand die het geheel coördineerde, iedereen zocht naar een veilig heenkomen en de gebouwen verlaten.

Vanaf de ingang van de campus liep ik naar het gebouw van de theologische faculteit. De Pembantu Dekan 3 (PD 3) nam direct contact op met de decaan en gaf aan, dat het onverantwoord was om de colleges voort te zetten. Er waren studenten, die zo van slag waren, dat ze gelijk naar huis vertrokken. Anderen waren bezorgd over de toestand van hun familie en wilden dat graag nachecken. Samen met pdt. Chris Tamaela bleven we voor het bibliotheekgebouw staan. Vrouwelijke docenten vertrokken eerder om zich te ontfermen over hun schoolgaande kinderen. Uiteindelijk bleven we met zo’n 4 docenten achter om de verdere ontwikkelingen af te wachten.
Om de haverklap werden wij door studenten aangesproken. De één vroeg of de colleges nog doorgingen en een ander vroeg om een schouderklop. Soms zag je de schrik nog in hun ogen. Pdt Tamaela was de rust zelve en stuurde studenten naar huis. Binnen een kwartier was de campus bijna verlaten. Zittend bij het sportveldje voelden wij de naschok van de beving. Het was minder heftig. Iedereen keerde daarna huiswaarts om zich in veiligheid te brengen. De bouwprojecten werden voorlopig gestaakt. De kraampjes buiten de kampus waren nagenoeg leeg. De meeste waren dicht. De security zou de wacht houden op de campus tegen eventuele plunderaars.

Op weg naar huis zag je de ontreddering. Studenten, die probeerden een rit naar huis te organiseren via de Angkutan en mensen, die allerlei koffers bij zich droegen. Pdt Tamaela vertelde, dat zij deden uit angst vooreen nieuwe aardbeving. Daarom trokken zij met hun belangrijke bezittingen en papieren naar familie, die in de bergen een woning bezaten. Ook was men bevreesd, dat de dreiging van een tsunami, bewaarheid zou worden. De pemerintah Kota had de afgelopen week die speculatie categorisch weersproken. Tamaela vertelde, dat ook zijn huis vanavond vol zal zijn met familieleden, die bij hen thuis in Kada Mati zouden overnachten. Meestal keken ze het een nacht aan om waarschijnlijk de volgende ochtend terug te keren naar de eigen woning.

2. Ieder voor zich en God voor ons allen

Paniek tast de waarde van het menselijk bestaan aan. Het is ongelofelijk wat je in het straatbeeld ziet gebeuren. Toen de eerste beving plaatvond brak er grote paniek uit. Zo kwamen de kinderen van de Lanterra school huilend naar buiten toe op zoek naar hun (groot)ouders, die hen zouden ophalen. Door de noodsituaties ontstond veel gevaar. Op het parkeerterrein wemelde het van de motorrijders, die zich misdroegen als gasten op het voetgangers gebied. Het auto verkeer liep helemaal vast, want iedereen wilde snel naar huis. De files zorgden voor veel frustatie en men toeterde er driftig op los. De motorrijders zorgden ook voor een gevaarlijke situatie, omdat zij zonder op de voetgangers en de schoolkinderen te letten roekeloos over de stoep reden. Bij de stops voor de stadsbusjes gaf niemand elkaar de gelegenheid om in te stappen. De schoolkinderen werden achteloos weggeduwd door volwassenen, die allemaal het doel hadden om een plaats te bemachtigen.

Mensen vertrokken op diverse manieren bepakt en met hun kinderen naar veiligere oorden. Wie over een auto beschikte gooide dat eerst vol met koffers en tassen, waarna kinderen en volwassenen zich in de auto propten en de ontsnappingsroute werd ingezet. Ook op de motor zagen wij de moeders met hun kinderen en de nodige bagage hun woonhuizen verlaten. Mensen gingen ook lopend naar de berg. Iedereen was niet zo zeer bevreesd voor de dreigende aardbeving, maar wilde vooral wegvluchten voor de gevolgen van de tsunami. Men wilde het water voor zijn. Dit terwijl de autoriteiten hadden aangegeven, dat men niet moest ingaan op de geruchten over een op handen zijnde tsunami.

Toen wij voor het huis zaten zagen we hoe leger de straten werden en hoe iedereen bezig was naar huis te snellen. De school en de kantor Klassis pulau Ambon waren verlaten. Wij werden door collega docenten aangeraden om te schuilen en naar Kuda Mati te gaan. En ons werd ook geadviseerd om onze paspoorten en medicijnen mee te nemen… Als redelijke buitenstaander word je vanzelf besmet met het paniekvirus. Zeker toen op de Jalan Siwabessy de auto’s op een hand te tellen waren. De vrouw des huizes gaf aan, dat we voorlopig naar Kuda Mati wilde uitwijken om de toestand te bekijken. Met een rugtas liepen we langs de Rehoboth kerk, waar er ook sprake was van beschadigingen. Toen begon voor ons de weg naar boven. Gelukkig konden wij bij de Lorong Seri afslaan en vervolgden wij onze voettocht, die redelijk vlak bleef. Toen wij bij huizen van pdt. Batlajery en pdt Tamaela arriveerden bleven we buiten met elkaar nog van gedachten wisselen over de aardbeving. Pdt Batlejery stond op het punt om een bad te nemen, toen de beving toesloeg. De schrik zat er goed in. Plotseling stond Lynn naast me, onze nicht uit Barneveld. Zij hadden mijn loop herkend en nog naar mij geroepen, maar ik had het niet gehoord. Maar zij waren gisteren naar het dorp Ullath geweest en waren vanmorgen met de boot teruggekeerd. Op weg naar de stad zaten zij vast in het verkeer. Toen zij de auto hadden geparkeerd kwam Lynn mij lopend vanaf hun huis mij begroeten. Zij bleken dicht in de buurt bij familie te logeren. Ik heb daarna even de familie gegroet en wat bijgepraat. Ondertussen hadden ze bij bung Agus Batlajery een lunch voor ons klaargemaakt. Na het eten keken wij nog naar de nieuwsuitzendingen, die vooral gingen over de gevolgen van de ramp en hoe men dit wilde bestrijden. Het stil zitten afwachten begon ons steeds meer te vervelen. Het maakte je ook zo lusteloos. Bung Agus Batlajery nodigde ons uit om bij hem op de grond op matrassen te slapen. Want zelf zou hij ook beneden slapen. Wij bedankte hem daarvoor en waren blij, dat usi Ita zo ongedurig was. Zij wilde niet passief blijven wachten, maar wilde plunderaars geen kans geven om haar huis te betreden. Zij wilde rond thee tijd een snelle blik werpen op haar woning. Toen zij ons vroeg of wij mee wilden hebben wij dat met beide handen aangepakt. Later op de avond kunnen altijd nog uitwijken naar Kuda Mati.

3. Running for life

Op de terugweg zat iedereen in de Lorong Seri buiten op de veranda bijeen. De kinderen kregen extra aandacht. En te midden van de crisis zag je menigeen glimlachen en hoorde je de lach. Maar het werd steeds rustiger toen wij de Jalan Siwabessy naderden. De pondoks bleven open, maar de meeste winkels en restaurants bleken dicht te zijn gegaan. Ook de Rehoboth kerk was afgesloten. De hele stoep hadden we onszelf. Ik had de straat nog nooit zo verlaten gezien. De parkeerplek van de bromtaxi’s was verlaten. Er liep ook niemand op de stoep.
Van tijd tot tijd kwam er een auto van de gemeente met wat informatie, maar ik had veel moeite om te verstaan, wat de gemeente wilde. Toen ik dat aan een collega, die langs kwam vroeg gaf hij aan, dat we niet al te veel aandacht moesten geven aan de geruchtenstroom rondom de tsunami “Jangan mendengar isu2 tsunami”. Er was op het nieuws aangekondigd, dat er in de nacht nog wel wat te verwachten viel. Hij zei glimlachend in bahasa Ambon “Tidor jangan sampe dapat sono”, dat we beter op een oor moesten slapen…
Tegen etenstijd bleek dat de eettentjes in de straat gesloten waren. De eigenaars wilden liever bij hun familie zijn. De meeste zelfbedieningszaken waren dicht. In het centrum van Ambon was er slechts een zaak open. Daar moesten mensen wachten totdat ze per groepje van vijf de winkel mochten betreden. Het gevloek en getier vierde hier hoogtij. In de rij stond een vrouw, die probeerde om op te roepen tot dankbaarheid. Want hier stonden mensen, die wilden werken en er voor zorgden, dat de winkel open was. Zij kreeg weinig bijval… Iedereen wilde levensmiddelen en voedsel inslaan. Men was bang, dat er straks niets te koop zal zijn.

Het is vreemd, dat je pas op Ambon je realiseert wat angst en frustratie met mensen doet in Groningen. Daar kampt de bevolking al jaren met aardbevingen vanwege de aardgaswinning. Ik zag de angst in de ogen van studenten en docenten, die de kerusuhan hebben meegemaakt. Ik voelde me soms onzekerheid en ervoer ook de angst in mijn lichaam, wat meebeeft en meeschudt.
De run naar de bergen had meer impact op de stad, dan ik verwacht had. De straat zag er eenzaam en troosteloos uit. De angst had de stad in de greep. Iedereen zocht naar houvast in een wereld, wat op instorten staat. En daarvoor moest alles en iedereen wijken. Uit verhalen hoor ik dat sommige weer herinnerd worden aan de vlucht naar de bergen ten tijde van de kerusuhan

We hebben die avond nog wat naschokken meegemaakt. Zelf werd ik rondom 5.30 u wakker in een regenachtige Ambon. Toen ik om 08.00 op de campus kwam was het gebouw van de theologische faculteit dicht. Er waren geen docenten en studenten. Ik heb nog met een andere docent, de dekaan van Fakultas Isip, Dicky Bakarbessy nagepraat. Ook hij was op zijn studenten aan het wachten. Hij zag het als een trauma, wat de studenten moeten verwerken. En hij begreep, waarom de studenten uit paniek, angst of frustratie wegbleven. Ik heb in ieder geval genoeg stof voor de gastcolleges, die ik de komende tijd mag geven. Wie weet gebeurt het nog, dat de eigen angst losgelaten wordt en ingebed wordt in de collectieve angst.

Ambon, 27 juli 2019
Verry Patty